Ngày xửa ngày xưa, ở một ngôi làng nọ có một con voi sinh sống. Qua nhiều năm, con voi đáng tin cậy này đóng vai trò là nhân vật đi thu lượm thức ăn quan trọng nhất của ngôi làng, và nó biết rõ người dân xứ sở này cần gì. Con voi đã thiết lập được các lối đi vào các khu rừng để nhanh chóng đưa mình đến những nơi có những loại rau, củ, quả, hạt ngon nhất. Nó cũng biết rõ phải làm gì với cái vòi của mình để có thể lấy được các loại quả đó. Với sức mạnh của mình, con voi có thể mang về lượng thức ăn đủ cho ngôi làng trong vài ngày. Nó còn tiên đoán được nhu cầu của người dân và dự trữ được đủ thức ăn. Con voi trung thành với công việc này và công sức của nó được dân làng ghi nhận và tưởng thưởng.
Nhưng như quy luật tất yếu của cuộc đời, mọi thứ bắt đầu thay đổi. Những người đầu bếp của ngôi làng muốn những loại nguyên liệu khác và hiếm hơn – những thứ mà con voi đã từng nghe thấy nhưng chưa từng bao giờ lấy về được. Con voi thì quá bận rộn bảo quản những loại thức ăn không ai cần nữa, mà không có thời gian tìm đường đến những nguyên liệu mới hơn kia. Thế là ngôi làng không thể kiên trì được hơn nữa, chú voi bị giảm tín nhiệm vì không tiếp tục đáp ứng được yêu cầu.
Cũng trong thời kỳ đó, có một con khỉ làm công việc giống như vậy ở ngôi làng bên cạnh. Nhưng không giống cách của con voi, con khỉ nhanh nhẹn này đu người trong các khu rừng và hái những quả nào ăn được mà nó gặp. Nó cũng hái được những loại quả khó hái và nhanh chóng mang về ngôi làng. Thay vì đi theo những lối mòn đã được kiểm chứng giống con voi, con khỉ dựa vào trí nhớ và bản năng để đi tìm thức ăn và mang về lượng thức ăn vừa đủ trong ngày. Đôi khi bất ngờ nó đi kiếm những loại quả ngon lạ lẫm và thi thoảng nó lạc đường. Tuy nhiên với tốc độ và sự linh hoạt, nó vẫn đáp ứng được những nhiệm vụ của ngôi làng, và cũng rất được tín nhiệm.
Nhưng rồi sự thay đổi cũng không tha cho con khỉ. Ngôi làng của nó ngày trở nên lớn hơn, dân cư đông đúc hơn. Con khỉ nhận được quá nhiều yêu cầu tìm thức ăn, nó luôn phải chuyển động, trong khi phải cố gắng ghi nhớ mọi yêu cầu ở mọi vị trí. Nó phải đi nhiều hơn vì nó không có đủ sức để có thể mang về mọi thứ một lúc. Ngôi làng bắt đầu nghi ngờ về khả năng phụng sự của con khỉ.
May mắn thay, một ngày kia con-voi-chán-nản và con-khỉ-mệt-mỏi gặp nhau. Trong khi cố gắng di chuyển thật nhiều để lấy được nhiều thức ăn, con khỉ chú ý đến khả năng chuyên chở tuyệt vời của con voi. Con voi thì ấn tượng với tốc độ của con khỉ, với khả năng đi xa và lấy thức ăn thật nhanh của nó, và cả khả năng lấy được những loại thức ăn làm cho con voi khó khăn. Cả hai con vật, dù đầy tự hào với kỹ năng của mình, cũng nhận thức rõ lợi thế trong khả năng của con kia.
Khỉ và voi nhận ra lợi ích của làm việc cùng nhau và quyết định hiệp lực. Con khỉ tận dụng sự linh hoạt của mình trong việc tiếp nhận các yêu cầu mới, tìm ra các loại thức ăn ở xa tít, mang đến cho con voi chở về làng mình. Con voi thì có thể chở lượng lớn thức ăn đáp ứng nhu cầu ngày càng nhiều của ngôi làng con khỉ. Tất nhiên mất một khoảng thời gian để chúng tìm ra cách phối hợp tốt nhất, nhưng mọi việc nhanh chóng trở nên tốt đẹp với cả hai ngôi làng.
Từ đó, chúng sống hạnh phúc trong sự tin tưởng lẫn nhau và sự kính trọng của dân cư hai ngôi làng.
Trích: Balancing Agility and Discipline: A guide for the perplexed – Barry Boehm & Richard Turner.
Theo Tuấn Nguyễn, Viện nghiên cứu cao cấp về Toán VIASM.
